In Workum 14.41u schaatsen onder en op de hoek Klifrak Workumerterkvaart biedt het zingende schaatsmeisje chocola aan voor €1. Een net prijsje. Weldra stroomt de tent vol klanten
en schippersvolk. Het charmante meisje wil ik wel eens vaker zien en wij spreken af dat ik mag bellen om het ijs te meten enzo als de 11st dichterbij komt en ik krijg haar 06nummer. Ze belooft heel mooi te zingen om schaatsers aan te moedigen als de vorst aanwakkert. Ze droomt ervan een ster te worden. Wil ik wel meemaken. Dit wordt dan mijn favoriete plek om het ijs te meten voor de eerstvolgende keer als ze mij vragen. Op weg naar Bolsward is de brug Nijehuizum een obstakel. Klunen. Het vriest nauwelijks hooguit -1. Parraga en Tjerkwerd ziet het er onder de bruggen ook slecht uit. Ook de Tille wordt klunen. De brug onder de A7 bij het kruiswater Bolsward ligt compleet open en ik stap af iets verder bij Spreeuwenstein. Hier liggen nog herinneringen want wij kwamen hier vroeger wel om onze friese merrie te laten dekken door de hengst van Henkiehengst. De ijsmeetlat was ik vandaag vergeten, dus even geen meetwaarden. Er stond een aardige wind maar het voelde helemaal niet koud aan. Het ijs ligt er verder prima bij op de Workumertrekvaart en kraakt nauwelijks. Na afstappen staat de klok op 16.16u. Nog even bij mijn 88jarige moeder langs. Zij ziet een elfstedentocht er wel van komen. De winters van de jaren dertig en vroege veertig lijken zich te herhalen zegt ze. Het advies aan de elfstedencommissie: desnoods 15 procent klunen om een kans niet te verknallen.
In Stavoren 23-12-2010 12.55u meten wij 10,3cm ijs onder toeziend oog van een drietal Vlamingen opgestapt in Heeg en die over Heegermeer en Fluessen langs Warns naar Stavoren schaatsten. De onbevangenheid van de Belgen is voor mij onthutsend gezien de gevaren van kistwerken en windwakken maar ze denken zeker goed na. De Dijkvaart (zie afbeelding) meet 7,6cm waar Rob Kuipers 51 Jacob Brandsma 52 vergezelt tijdens ijsinspectie. Volgende stop is Hindeloopen waar het voor de sluis open ligt. Afstappen dus. Avontuurlijk ingesteld neem ik de route buitenom over IJsselmeer naar Workum. Het schaatsen valt zwaar op het slechte IJsselmeerijs met de wind tegen. De ijslaag meet 10,6cm buiten de haven van Hindeloopen. IJssurfers stellen dat het prima te doen is naar Workum. Mijn pas geslepen schaatsen zijn zeker niet goed ontbraamt want ze glijden moeilijk. Een vak wat je moet leren. It Soal ligt open en het wordt weer afstappen. Het schaatsen is zwaar, de temparatuur loopt op tot rond het nulpunt, de wind trekt aan, de klok loopt door. Kappen dus want het wordt vroeg donker en 15.57u sta ik daarom op het perron om de trein van Arriva te nemen. Bolsward halen zal er voorlopig niet in zitten. Paulusma verwacht een dooiaanval na het weekend en het kan wel weer eens gedaan zijn met de vorst. Misschien maar goed ook want een elfstedenscenario gaat heel wat bevroren tenen kosten plus andere lichaamsdelen. Mensen zijn zelfs bereid te sterven wat blijkbaar beter is dan uit te doven als een nachtkaars. De elfstedencommissie krijgt voorlopig weer gelijk met hun ijsdoemdenken.
IJsetappe Stavoren Bolsward staat in de planning. Bij acceptabele omstandigheden kan dit deel van de 11st route 23-12-2010 per schaats geinspecteerd worden. Beoogde vertrektijd zou 13u kunnen worden vanaf brug bij Stationsweg. De route volgt dan de Dijkvaart naar Molkwerum. Vervolgens De Gronzen afslag bij Kruisvaart langs Indijk naar Hindeloopen. Naar Workum nemen wij dan de Oostervaart of bij voorkeur de route buitenom over IJsselmeer langs It Soal. Dan nog de Workumertrekvaart eindbestemming Stoombootkade Bolsward.
Deelnemers: Tseard van der Werf 30, Rein Hoekstra 52 en Jacob Brandsma 52
Op de Slotervaart langs de Runwei meten wij 6,5cm ijs en het is 12.45u dat wij daadwerkelijk schaatsen op weg naar Woudsend. Onze vierde etappe volgt de oorspronkelijke route van de 11st door Woudsend dus over Sleatermar, Heegermeer en Fluessen. Bij de monding van de Slotervaart is het weer puzzelen en dit werd er niet beter op met een dag ervoor. Langs de vaargeul meten wij weer bij boei SL7 en onze maatverdeling geeft hier 16,5cm ijs aan. Ruim 2cm ijsaangroei in een etmaal dus. Door Woudsend schaatsen is geen enkel probleem en langs de Rakken bereiken wij Heegermeer. Zwarte stukken vers ijs komt hier op een laag van 6,5cm. Zuidelijk van de vaargeul schaatsen wij naar de Fluessen. Hier en daar kistwerken omzeilend met grote stukken open water. Het ijs kraakt lekker. Desondanks houden mijn schaatsmaten de vaart er goed in. Op de Fluessen ligt er ijs van eerdere datum wat 15,5cm meet. Wij bereiken Galamadammen waar 8,2cm ijs ligt en wij gaan naar binnen voor een beker chocola met slagroom a E2,50. Televisieploegen tonen veel interesse anpassant en er blijkt een persconferentie gaande van het elfstedenbestuur. Na afloop van de chocola lopen wij even langs de persruimte waar de bijeenkomst aan het aflopen is om een bestuurslid te vragen of wij misschien in aanmerking komen voor een startbewijs omdat wij de 11st route deels hebben geinspecteerd. Tseard, Rein en Jacob geven alledrie interviews. Volgens ons ligt het ijs er veel beter bij dan er officieel wordt voorgespiegeld en ter plekke doen wij ijsmetingen voor televisieopnamen. IJs van 8,2cm is veel beter dan de bestuursdikte. Met veel genoegen staan wij reporters te woord maar de plicht roept en wij schaatsen vlot door naar Stavoren want er moet vanmiddag nog gewerkt worden. Stavoren meet bij het Hooglandgemaal 8,4cm. Om 15.52u stapten wij van het ijs bij de brug t.o. het spoor. Drie uur onderweg ruim inclusief een uur mediapauze op Galamadammen. De volgende etappe zou Stavoren Bolsward kunnen worden. Hiervoor worden de weerberichten geraadpleegd.
Sloten Stavoren per schaats langs de authentieke 11st route door Woudsend over Heegermeer en Fluessen staat in de planning. De verkennings-etappe kan 22-12-2010 misschien lukken. Vertrektijd nader te bepalen, wie weet 12u vanaf Runwei Sloten loswal. Wij zoeken nog een charmante sportieve intelligente representatieve communicatiewetenschapper (vr) die met portofoon langs de wal ons begeleidt en in opleiding eventueel wil oefenen met de media. Aanmelden ter plekke of per mob. 0612743752 T 0515431260. Auto beschikbaar Subaru automaat 2.2Legacy en culinaire ondersteuning met speciaal kwelder rundvlees desgewenst.
Deelnemers: Jouke Hoekstra 18, vader Rein Hoekstra 52 en Y.Jacob Brandsma 52 bij de start vlnr
Aan de start bij Nijesyl dd 21-12-2010 om 9.15u de ijsdikte meet hier 8,9cm. Prima ijs. Een dun laagje sneeuwvlokken deert niet. Een bevroren windgat zuidelijk in de Wijde Wijmerts bij afslag Wijnsloot meet 4,8cm. Dit ijs van twee nachten is o.i. wel begaanbaar zolang het onder nul blijft. Plaatselijk vroor het 8 graden vanochtend.
In Woudsend noteren wij een ijsdikte van 4,8cm bij de houtzaagmolen. Wat mee viel is dat wij wel onder de brug konden doorschaatsen al was het langs een bevroren eendenwak. De brug Osingahuizen was ook goed onder door te schaatsen, wel met aardig gekraak.
Op het Slotermeer bij boei SL7 meten wij 14,4cm. Met gemak schaatsen wij langs de vaargeul. De monding naar de Slotervaart is even puzzelen om zwakke plekken te ontwijken.
Bij de molen te Sloten meten wij 8,2cm. Aankomsttijd Sloten 10.45u. Dit schaatstochtje duurde 1,5uur. De ijsomstandigheden vielen enorm mee. De conclusie is dat twee nacht ijs globaal 4,8cm meet in het rayon wat bij matige vorst begaanbaar is. Let op: hogere temperaturen kunnen het ijs volstrekt onbetrouwbaar maken plotseling. Neem de nodige voorzorgsmaatregelen in acht, bijv een ijsanker met drijver. Zo kunt u van onder het ijs terugzwemmen naar het wak en kunnen redders u localiseren.
IJsdikte meet hier 6,8cm op 20-12-2010 op de Grutte Draai/Wijde Wijmerts. Dit is nog ijs van de vorige vorstperiode getuige het laagje sneeuw. Het donker getinte ijs op de achtergrond ligt er pas een nacht en is nog onbegaanbaar. Op weg naar Woudsend liggen er meer van dit soort stukken van een nacht ijs. Voor avonturiers is het dus een kwestie van het oude ijs opzoeken wat met omstreeks 7cm wel goed begaanbaar is. Een inspectie schaatsetappe van IJlst naar Sloten lijkt per 21-12-2010 dus wel realistisch met nog een nacht matig tot strenge vorst. Nog bezien of er enige support valt te regelen met portofoon uit voorzorg.
De Geeuw IJlst in de schemer bij de Johanna Jacoba, het museum beurtvaatschip
Het ijs is op 8-12-2010 sterk en meet ruim 7cm. Opnieuw aangevroren ijs na een periode van dooi maakt het oppervlak nogal variabel. Vlot doorschaatsen is er niet bij. Een stukje verkennen, daar blijft het wel bij zeker nu de duisternis al weer vroeg invalt. Achteraf was dit een geschikte dag om een behoorlijk deel van de route te verkennen met meer vorst dan verwacht. Weet dat maar op tijd.. Dan was het stuk IJlst naar Sloten een leuk estafette traject geweest.
Met -3 op de thermometer 7-12-2010 voel ik het toch aan mijn stand verplicht om het ijs op. En dat lukte op de Geeuw van Sneek naar IJlst vanmiddag prima. Van het Aquaduct A7 naar De Rat ligt karakteristiek natuurijs van wisselende kwaliteit. De ijsdikte meet 7,2cm bij de houtzaagmolen. Redelijk vaart houden dan valt er best enige ijspret te beleven. De kanten wat mijden want daar ligt borstplaatijs. Zo, dat is dan de eerste etappe van de 11steden route en als de vorst het toelaat valt een solo estafette deze winter te proberen in willekeurige volgorde om de verschillende rayons de inspecteren.
Dit is de Geeuw Sneek bij het Aquaduct over de A7. De ijslaag bedraagt 5,3cm op 3-12-2010 gemeten door Jacob Brandsma. Wat aan de dunne kant voor betrouwbaar schaatsen hier. Avonturiers kunnen beter uitwijken naar buitengebied. De Kolk bij de Waterpoort houdt het ijs wel maar daarmee is het gezegd.
IJsmeting Wijde Wijmerts bij Nije Siel / IJlst door Jacob Brandsma leverde een dikte op van 7,2cm op 2-12-2010 terwijl het de vorige dag nog vrijwel open lag. Tot aan Heeg lag de Wijmerts dicht. Ook de Geeuw lag dicht op hier en daar een windwak na. Er heeft zich grondijs gevormd door de aanhoudende wind wat een snelle ijsaangroei oplevert. Zo kun je een nacht ijs hebben wat al begaanbaar is. Dus wie 3-12-2010 een stukje 11st-route wil beproeven kan opstappen in Nije Siel. Het grondijs is slecht berijdbaar maar wel betrouwbaar. Bij nieuw gevormde stukken ijs wel uitkijken. Dit is geen officieel advies van enige schaatsvereniging en louter bedoeld voor avontuurlijk ingestelde sportievelingen die het behaagt schaatsroutes te verkennen. Er is weer dooi op komst dus 3-12 kan voorlopig wel weer eens de laatste schaatsdag worden op 11st ijs. Uiteraard zijn passende voorzorgsmaatregelen van belang om te overleven.
Schaatsen slijpen en met nog een nacht lichte tot matige vorst ligt er plaatselijk drie nacht ijs wat genoeg moet zijn om een paar streekjes te zetten. Tot ziens misschien op de Kerksloot Hommerts langs de Krimwei of hoek Grevinnewei Jutrijp op een ondergelopen stuk land op 29-11-2010 om 8u. Zon op 8.22. Wie wil mag zich melden op 0612743752
Ziehier het mooie item zoals dat donderdag 22 juli 2010 op televisiezender RTV Noord is vertoond. In De Telegraaf van deze datum kunt u eveneens een prima artikel lezen, geschreven door journalist André Spaansen. In de tekst die hieronder op mijn website staat, kunt u mijn verhaal lezen. Met vriendelijke groet.
Aan de Waddenzee-kust bij Wehe den Hoorn heb ik zondag 18 juli een proefopstelling gemaakt om te testen - en te laten zien - dat er een heel eenvoudige en vriendelijke manier is om land te winnen van de zee. Die manier kan prachtig nieuw land, prachtige nieuwe eilanden opleveren!
Die proef deed ik met een zelfoprichtend zeefilter, een zelfvullende zandzak, bestaand uit filterend kaasdoek. Die vangt zeezand op, vormt een zandbank en uiteindelijk een ringduin voor een terpeiland. Het doel is een reeks aan elkaar genaaide zandzakken stevig genoeg op de bodem te plaatsen om zand uit zeewater te filteren en een ringvormige zandbank te vormen. Vervolgens worden de zandbanken nog handmatig opgehoogd bij elke getijde beweging door bezinking.
Dit is een aloude beproefde methode die eeuwen geleden al werd beoefend om nederzettingen te vestigen op wadachtige kustgebieden. Tevens is het de oudste manier van vissen. Bij opkomend water stroomt het te vormen waterbekken vol wat bij hoogtij vlug wordt ingedamd met een paar scheppen zand. Het ebbende water wordt dan kalm wordt afgevoerd door kleine geultjes zodat zeeslib genoeg bezinkt. Ook blijven vissen, garnalen e.d. natuurlijk achter. Een optimale voedselbron voor zeehonden, wadvogels en ander gedierte.
Ik wil een concessie verwerven voor een dergelijke ringterp ergens noord-westelijk van Terschelling of Ameland en uiteindelijk een extra waddengebied scheppen buitengaats noordelijk van de waddeneilanden door reeksen van dergelijke ring-terp-eilanden. Zuiderhaaks en Huisduinen bij Den Helder zouden op die manier ook zeewaarts weer kunnen worden uitgebreid. Als voorbeeld functie zou een ringterp op de Ballastplaat Noordelijk van Harlingen tevens natuurgetrouwe opvang voor zeehonden kunnen bieden en een impuls voor toerisme betekenen met een aanlegoever op de Pollendam. Graafmachines wijs ik af, evenals hopperzuigers en machinale opspuitingen.
Zeezand dient uitsluitend door natuurlijke getijdenbeweging aangeleverd te worden omwille van ontwikkeling van micro-organismen in de bodem wat de basis vormt voor de verdere habitat. Enige handmatige assistentie met een schop of hark acht ik wel toegestaan. Wel is essentieel dat er dan wettelijk toestemming komt ook voor verdere ambachtelijke landaanwinning rondom aangewezen concessies voor het aanleggen van dergelijke ringdijken en terpen, geschikt voor vestiging, recreatie, ecologische landbouw en natuurcompensatie.
Uit proefneming is gebleken dat een kubieke meter branding-zeewater 5 kilogram droge stof bevat en dat een meter waterkolom in 4,5 millimeter bezinking resulteert. Jaarlijks valt er dan wel 3 tot 5 meter hoogte te winnen bij een optimale sedimentatie op basis van 40 tot 70 millimeter bezinking per getijde-beweging. Een ring-duinterp van 800 meter in diameter zou door een stel of echtpaar beheerd en ontwikkeld kunnen worden.
Landelijke media-aandacht
Mijn verhaal over de zandzakken stond donderdag 22 juli 2010 in De Telegraaf, geschreven door verslaggever André Spaansen en op uitnodiging van de Groninger TV-zender RTV Noord weer naar Wehe Den Hoorn gegaan en heb daar voor hun televisiecamera de werking vande zandzak getoond en ben erover geïnterviewd. Dat nieuwsitem is gisteravond (donderdag 22 juli) vertoond op RTV Noord en is als video te bekijken op http://www.rtvnoord.nl/.
Weldra stroomt de tent vol klanten
